Danmark rampi thimnak (Folketingsvalg)
29 October 2022
Danmark thongpang tlawmpal in kan vun langhter than lai. Tutan cu rampi thimnak (Folketingsvalg) kong kan tial lai. Folketingsvalg cu kum 4 danah vawikhat in tuah tawnmi asi. Tutan thimnak cu November thla nikhat ah tuah asi lai. Danmark rammi sinak a ngei cangmi cu valgkort zong kuat dih asi cang. Tutan hi kum 4 tling hlanah thimnak tuah than asi, a ruang cu tu lio cozah a tlaitu parti ”Socialdemokratiet” nih saihrem thahnak kongah upadi nan buar ti asi. Cucaah ”Redikale Venstre” parti nih rampi thimnak na tuah than lo sicun cozah sernak ah kan in dirpi ti lai lo tiah Socialdemokratiet cu an ti hna. Cu ruangah hmaikum ah thimnak tuah ding kha tukum ah tuah than a hung si.
Thimnak ah a lut kho dingmi parti cu a tanglei pawl hi an si.
- Enhedslisten (Ø) – Mai Villadsen
- Radikale Venstre (B) – Sofie Carsten Nielsen
- Socialistisk Folkeparti (SF) – Pia Olsen Dyhr
- Kristen Demokraterne (K) – Marianne Karlsmose
- Alternativet (Å) – Franciska Rosenkilde
- Frie Grønne (Q) – Sikandar Siddique
- Socialdemokratiet (A) – Mette Frederiksen
- Venstre (V) – Jakob Ellemann-Jensen
- Moderaterne (M) – Lars Løkke Rasmussen
- Konservative (C) – Søren Pape Poulsen
- Liberal Alliance (I) – Alex Vanopslagh
- Nye Borgerlige (D) – Pernille Vermund
- Danmarksdemokraterne (Æ) – Inger Støjberg
- Dansk Folkeparti (O) – Morten Messerschmidt
Tu lio cozah tlaitu parti le thimnak tuah hnu cozah sertu dingmi parti pawl
Tu lio cozah tlaitu parti cu Socialdemokratiet asi i amah bawmtu dingah Enhedslisten (Ø), Radikale Venstre (B) le Socialistisk Folkeparti (SF) hna an si. Hi hna parti cu keh lei (rød blok) kap ah a dirmi an si. 2019 thimnak ah cozah ser khawh lo in a sungmi parti cu Venstre le Konservative parti hna an si i anmah lei kapin bawmtu dingah aa telmi parti hna cu Dansk Folkeparti, Liberal Alliance, Nye Borgerlige le Alternative hna an si. Hi hna parti cu orh lei (blå blok) kap in a dirmi parti an si.
Tulio Folketinget ah aa telmi parti vialte cu 2022 thimnak ah an lut than kho dih hna. Tu tiangah orh le ke lei ti in an dirnak hmun zong an thleng rih lo. Cucaah thimnak dih tikah hi parti pawl cu orh le keh lei an dir hmun kha a fiang pah ko cang. A ra laimi thimnak ah thil thar ngai pakhat asi mi le mipi zong nih interest ngaimi cu parti thar pahnih dirhmi kong asi. Cucu Lars Lykke Rasmussen nih hruaimi ”Moderaterne (M)” parti le Inger Støjberg hruaimi ”Danmarksdemokraterne (Æ)” parti hna an si. Moderaterne cu orh lei (blå blok) le keh lei (rød blok) karlak a lai fangah um dingin timh tuahnak a ngei (midterparti), cun Danmarksdemokraterne tu cu orh lei (blå blok) ah um dingin a lut dingmi parti asi. Orh lei kap parti zong siseh, cun keh lei kap parti zong nih 51 % nak tam deuh thimfung an hmuh kho veve lo sicun Lars nih hruaimi parti Moderaterne cu ”King Maker” asi
lai i a duhnak lei kap paoh kha cozah a serpi kho cang hna. Lars Lykke hi 2019 thimnak lio bantukin tutan ah a ruahnak a then than lo sicun Socialdemokratiet he cozah serti a duh deuh lai tinak asi. Nain amah cu Venstre parti in a chuakmi asi bantukin Venstre parti polisi tampi cu a dirpi rih ko lai ti zong ruah khawh thiam asi. Inger Støjberg he ramdangmi upadi kongah an ruahnak aa dang ngaingai caah Venstre parti lei he cozah serti ding cu a duh lai tiah ruah asi lem lo. Cucaah keh lei kap parti (tu lio cozah tlaitu) pawl nih cozah ser khawhnak lam a tam deuh tiah ruah khawh asi.
Statsminister aa cuh dingmi hna
Tutan thimnak ah statsminister aa cuh dingmi hna cu:
- Mette Frederiksen (Socialdemokratiet hruaitu)
- Jakob Ellemann-Jensen (Venstre hruaitu)
- Søren Pape Poulsen (Konservative hruaitu)
Hi hna pathum hi an si i, Mette hi keh lei (rød blok) cozah sernak in tu lio statsminister a tuan cuahmah mi asi i Jakok le Søren hi orh lei (blå blok) in statsminister aa cuh ding cu an si. Keh lei kap nih thimfung tam deuh an hmuh sicun Mette nih statsminister a peh than lai, nain orh lei nih thimfung tam deuh an ngah sicun Jakob le Søren cu statsminister an i cuh than lai.
Ramdangmi cungah parti pawl an ruahnak polisi
Ruah ding le ceih dingmi Danmark ramkhel kong tampi lakah ramdangmi cungah an ruahnak (udlændingepolitik) tu hi tlawmpal in kan langhter lai (kanmah kong asi bantukin).
”Ramdangmi caah a tu lio hman cuahmahmi upadi/polisi (udlændingepolitik) hi zeitin dah na ruah, a rengh (stram) tuk hna maw” tiah parti vialte cu hal an si tikah a tanglei bang hin an ruahnak cu an langhter.
Er den danske udlændingepolitik for stram?
| Ja | Måske | Nej |
| Radikale Venstre | Liberal Alliance | Socialdemokratiet |
| Socialistisk Folkepari | Moderaterne | Konservative |
| Kristiendemokraterne | Nye Borgerlige | |
| Frie Grønne | Dansk Folkepari | |
| Enhedslisten | Venstre | |
| Alternativet | Danmarksdemokraterne |
”Ja” tiah a leh mi parti pawl hi ramdangmi cungah dawtnak le zawnruahnak a ngeimi pawl an si i ”Nej” tiah a leh mi parti pawl hi ramdangmi a rem deuh lomi an si ti khawh asi. A ruang cu tu lio hman cuahmah mi ramdangmi caah sermi upadi cu rengh (strict) taktak mi asi. Cozah a ser tu dingmi parti Socialdemokratiet le Venstre nih kan rengh tuk hna lo tiah an ruah. Hi nih a langhter ngaimi cu zeibantuk cozah an kai zongah ramdangmi caah sermi upadi cu nem le fawi deuh in cun an thleng lai lo tinak asi. Venstre parti (blå blok) nih cozah an tlai sicun an rengh chinchin kho, a ruang cu Konservative, Dansk Folkeparti le Danmarksdemokraterne parti hna umnak lei kap a si. Hi parti pathum hna cu ramdangmi a rem lo ngaingaimi an si.
Zei parti dah thimfung kan pek awk asi?
Orh lei (blå blok) lei kap parti pawl (Venstre, Konservative, Danmarksdemokraterne, Dansk Folkeparti, Liberal Alliance, Nye Borgerlige le Alternative) hi fak ngaiin ramdangmi rengh a duh zungzalmi parti pawl an si i keh hlei (rød blok) lei kap parti pawl (Enhedslisten (Ø), Radikale Venstre (B) le Socialistisk Folkeparti (SF) le Sociademokratiet) hna hi ramdangmi caah a nem deuhmi parti an si zungzal. Enhedslisten hi ramdangmi caah cun a tha bik peng an si. Tulio Socialdemokratiet cozah tangah Mette Frederiksen hruainak belte hi cu hlan lio Socialdemokratiet cozah tangah Helle Thorning-Schmidt hruainak he cun aa dang ngaingai cang. Dansk Folkeparti nih ramdangmi caah rengh ngaiin polisi a chuahpi tampi cu Mette nih a tak in tulio ah ramdangmi upadi chungah a khumh hna i a hman cuahmah.
Cucaah ramdangmi nih thimfung thlak tikah na miphun hawi zawn na ruah ve sicun zei bantuk parti dah thimfung pek a tha lai ti cu naa fiang ko cang lai.
************************** END *************************************